1. Vì sao cần hiểu “cấp độ trưởng thành” của đội sales?
Trong suốt quá trình đồng hành cùng hàng trăm doanh nghiệp, UHP Mentoring & Training nhận thấy một sự thật đáng chú ý:
Không có đội sales yếu – chỉ có đội chưa phát triển đúng cấp độ.
Nhiều doanh nghiệp rơi vào vòng lặp: tuyển – đào tạo – thay người – rồi lại đào tạo… mà vẫn không cải thiện được hiệu suất. Vấn đề không nằm ở nỗ lực hay con người, mà ở việc chưa xác định đúng cấp độ trưởng thành của đội ngũ để xây chiến lược dẫn dắt phù hợp.
Theo góc nhìn của Mentor Hoàn Phạm (Lita) – Cố vấn doanh nghiệp & Chuyên gia phát triển đội ngũ hiệu suất cao, “Cấp độ trưởng thành của đội sales chính là tấm gương phản chiếu tư duy quản trị của lãnh đạo. Nếu bạn đang mong chờ đội ngũ vận hành chủ động, nhưng lại dẫn dắt họ như ở cấp độ sơ khai, bạn sẽ luôn thấy mình phải thúc, nhắc, và kiểm soát.”
2. 4 cấp độ trưởng thành của đội sales
Cấp độ 1 – Bản năng: Mạnh ai nấy bán
Đặc điểm của cấp độ này là thiếu hệ thống, thiếu quy trình, thiếu dữ liệu. Mỗi nhân viên bán hàng tự làm theo cách riêng, dựa vào kinh nghiệm hoặc “cảm tính”.
Dấu hiệu nhận biết:
Doanh số lên xuống thất thường, không thể dự báo.
Sale giỏi vẫn bán được, nhưng sale mới vào thì loay hoay.
Trưởng nhóm, trưởng phòng mất nhiều thời gian giám sát và xử lý sự vụ.
Ở giai đoạn này, điều doanh nghiệp cần không phải “ép KPI cao hơn”, mà là chuẩn hóa cách làm – từ tư duy bán hàng đến quy trình tiếp cận khách hàng.
Cấp độ 2 – Kỷ luật: Có quy trình nhưng thiếu linh hoạt
Đội ngũ bắt đầu có cấu trúc và kỷ luật rõ ràng hơn: quy trình bán hàng, báo cáo, CRM… Tuy nhiên, khi “quá tập trung vào quy trình”, đội nhóm dễ trở nên cứng nhắc.
Dấu hiệu nhận biết:
Mọi người tuân thủ tốt, nhưng thiếu sáng tạo.
Chỉ làm khi có người giám sát, không có người tự chủ.
Lãnh đạo vẫn phải liên tục “đốc thúc”, “kiểm tra”, “nhắc nhở”.
Giải pháp ở cấp độ này là trao quyền và đào tạo tư duy chủ động, giúp mỗi nhân viên hiểu mục tiêu tổng thể và tự ra quyết định trong phạm vi được phép.
Cấp độ 3 – Tự chủ: Làm việc vì mục tiêu chung
Đây là lúc văn hóa hiệu suất bắt đầu hình thành. Thành viên không chỉ “làm cho xong việc”, mà hiểu rõ ý nghĩa của công việc mình làm.
Dấu hiệu nhận biết:
Mỗi cá nhân có tinh thần chịu trách nhiệm.
Các buổi họp team chuyển từ “báo cáo – kiểm điểm” sang “chia sẻ – tối ưu”.
Lãnh đạo đóng vai trò cố vấn & huấn luyện (coach) thay vì người giám sát.
Ở cấp độ này, người trưởng phòng, giám đốc kinh doanh cần được trang bị năng lực coaching và dẫn dắt bằng ảnh hưởng, để đội ngũ tự vận hành thay vì phụ thuộc vào mệnh lệnh.
Cấp độ 4 – Đồng sáng tạo: Đội ngũ cùng xây hệ thống
Đây là cấp độ trưởng thành cao nhất – nơi đội sales không chỉ vận hành trơn tru, mà còn chủ động cải tiến, đóng góp vào chiến lược chung của doanh nghiệp.
Dấu hiệu nhận biết:
Các thành viên chủ động phát hiện vấn đề và đề xuất giải pháp.
Văn hóa học hỏi – phản hồi – cải tiến liên tục.
Kết quả bán hàng ổn định, tỷ lệ gắn bó và hiệu suất duy trì dài hạn.
Theo Mentor Hoàn Phạm (Lita), “Khi đội ngũ đạt đến cấp độ đồng sáng tạo, lãnh đạo không còn phải ‘quản lý con người’ nữa – mà chuyển sang ‘quản trị hệ thống giá trị’. Đây là lúc doanh nghiệp thực sự có thể nhân rộng và bứt phá.”
3. Làm sao để phát triển đội sales lên cấp độ cao hơn?
Một đội sales không thể trưởng thành nếu lãnh đạo vẫn giữ tư duy cũ. Đó là lý do vì sao tại UHP Mentoring & Training, chúng tôi luôn bắt đầu từ đào tạo tư duy lãnh đạo – xây nền văn hóa – và quản trị hiệu suất bằng dữ liệu.
Một số chiến lược mà Mentor Hoàn Phạm đã triển khai thành công cho nhiều doanh nghiệp:
Xây bản đồ năng lực đội sales theo từng cấp độ.
Thiết lập chỉ số hiệu suất (KPI & OKR) rõ ràng, đo lường được.
Huấn luyện năng lực coaching cho cấp quản lý trung gian.
Xây dựng văn hóa phản hồi và học hỏi liên tục.
4. Câu hỏi cho nhà lãnh đạo
Doanh nghiệp của bạn hiện đang ở cấp độ nào trong bốn cấp độ trên? Và bạn – với vai trò lãnh đạo – đã thực sự trao cho đội ngũ mình môi trường, niềm tin và chiến lược để họ trưởng thành hơn chưa?Hiểu đúng cấp độ, chọn đúng chiến lược – đó chính là bước đầu tiên để xây dựng đội sales tự chủ, hiệu suất và bền vững.
UHP Mentoring & Training – Đồng hành cùng doanh nghiệp kiến tạo đội sales hiệu suất cao, được dẫn dắt bởi Mentor Hoàn Phạm (Lita) – Chuyên gia cố vấn doanh nghiệp và huấn luyện trưởng phòng kinh doanh phát triển bền vững. Liên hệ UHP để tìm hiểu chương trình cố vấn “Xây dựng đội sales hiệu suất cao”.
Trong bất kỳ đội sales nào, văn hóa không chỉ được quyết định bởi ban lãnh đạo cấp cao, mà còn được “soi chiếu” từ chính người quản lý trực tiếp – đặc biệt là trưởng phòng kinh doanh. Họ là người gần gũi đội ngũ nhất, và mọi hành vi, cách giao tiếp, hay cách xử lý tình huống đều vô hình chung trở thành chuẩn mực văn hóa cho cả phòng.
Vấn đề là: nhiều trưởng phòng vẫn tin rằng quản lý là ra lệnh, nhắc nhở, hoặc kiểm soát. Nhưng trong môi trường sales hiện đại, cách quản lý bằng mệnh lệnh và giám sát chỉ khiến nhân viên bị động, chán nản và khó giữ chân.
Nỗi đau của trưởng phòng khi thiếu ảnh hưởng tích cực
Nhắc nhở nhân viên mỗi ngày, nhưng họ vẫn trì hoãn và chờ đợi chỉ đạo.
KPI bị “đẩy” lên quản lý, còn nhân viên thì đùn đẩy trách nhiệm.
Không khí trong phòng sales nặng nề, cạnh tranh nội bộ thiếu lành mạnh.
Những vấn đề này không chỉ làm giảm hiệu suất, mà còn khiến trưởng phòng kiệt sức vì phải “gánh cả đội”.
Tạo ảnh hưởng tích cực – dẫn dắt bằng văn hóa, không chỉ mệnh lệnh
Để đội sales tự chủ và có trách nhiệm, trưởng phòng cần chuyển vai trò từ “người ra lệnh” sang “người truyền cảm hứng và định hướng”. Văn hóa đội ngũ sẽ được xây dựng dựa trên ảnh hưởng tích cực thay vì mệnh lệnh.
1. Làm gương trong hành động
Nếu muốn sales chủ động, trưởng phòng cần chính mình chủ động. Nếu muốn sales trung thực, hãy luôn minh bạch trong báo cáo và giao tiếp. Văn hóa bắt đầu từ người đứng đầu.
2. Giao tiếp khích lệ thay vì chỉ trích
Một lời ghi nhận đúng lúc có thể tạo động lực hơn cả một buổi training dài. Ngược lại, chỉ trích thiếu tinh tế sẽ làm nhân viên mất động lực, thậm chí mất niềm tin.
3. Đặt niềm tin thay vì kiểm soát chặt chẽ
Sales giỏi thường rời bỏ những môi trường mà họ bị “soi” từng chi tiết. Ngược lại, họ gắn bó với nơi họ được trao quyền và tin tưởng.
Góc nhìn từ chuyên gia
Theo Mentor Lita Hoàn Phạm, cố vấn doanh nghiệp tại UHP Mentoring & Training: “Một trưởng phòng kinh doanh giỏi không phải người biết quản lý KPI giỏi nhất, mà là người biết tạo ra một môi trường nơi mỗi nhân viên tự chịu trách nhiệm với kết quả của mình. Văn hóa ấy bắt đầu từ chính sự ảnh hưởng tích cực của người quản lý.”
Kết luận: Ảnh hưởng là tài sản lớn nhất của trưởng phòng
Một trưởng phòng có thể kiểm soát đội sales trong ngắn hạn bằng mệnh lệnh, nhưng chỉ bằng ảnh hưởng tích cực, họ mới có thể xây dựng được đội ngũ tự chủ, gắn kết và đạt hiệu suất bền vững.
Tại UHP Mentoring & Training, chúng tôi đồng hành cùng nhiều trưởng phòng và giám đốc chi nhánh để xây dựng văn hóa hiệu suất, giúp họ chuyển từ “quản lý” sang “lãnh đạo bằng ảnh hưởng”.
Vậy, đội sales của bạn hiện nay đang phản chiếu văn hóa gì từ chính người quản lý?
Trong nhiều doanh nghiệp, các trưởng phòng và quản lý thường nghĩ rằng phản hồi chỉ đơn giản là góp ý để nhân viên làm tốt hơn. Nhưng thực tế, cách phản hồi mới là yếu tố quyết định đội ngũ sales sẽ tiến bộ hay tụt lùi.
Một câu phản hồi thiếu tinh tế có thể giết chết động lực. Một môi trường phản hồi sai cách có thể biến đội sales thành tập thể thụ động, né tránh trách nhiệm, thậm chí rơi vào tình trạng “làm cho xong”.
Ngược lại, khi xây dựng được văn hóa phản hồi tích cực và công bằng, đội sales sẽ coi phản hồi như nhiên liệu để cải thiện, phát triển và đạt hiệu suất vượt trội.
Nỗi đau từ những phản hồi sai cách
Chỉ trích thay vì xây dựng: Nhiều quản lý vô tình biến buổi họp thành “phiên tòa luận tội”, khiến sales sợ sai và không dám thử.
Mập mờ và chung chung: “Em cần chủ động hơn”, “Em chưa cố gắng”… là những phản hồi không rõ ràng, khiến nhân viên không biết phải thay đổi điều gì.
Thiếu công bằng: Chỉ khen người đạt KPI cao mà bỏ qua nỗ lực hoặc tiến bộ của người khác sẽ khiến văn hóa nội bộ rạn nứt.
Hậu quả là gì? Một đội ngũ sales mất động lực, chán nản và chỉ làm việc cho qua ngày. Hiệu suất giảm dần, và doanh nghiệp mãi không thể bứt phá.
Xây dựng văn hóa phản hồi: 3 nguyên tắc cốt lõi
Để phản hồi trở thành động lực chứ không phải áp lực, doanh nghiệp cần xây dựng văn hóa phản hồi nội bộ dựa trên 3 nguyên tắc:
1. Rõ ràng và cụ thể
Phản hồi phải chỉ ra hành vi nào chưa hiệu quả và cách cải thiện cụ thể. Ví dụ: “Trong 10 cuộc gọi, em chỉ follow-up lại 2 khách, hãy đặt KPI cá nhân là 7/10 để cải thiện.”
2. Cân bằng giữa khen và góp ý
Một lời khen đúng lúc giúp nhân viên thấy được giá trị bản thân, từ đó tiếp nhận góp ý dễ dàng hơn. Phản hồi hiệu quả luôn có sự cân bằng giữa công nhận và cải thiện.
3. Hướng đến phát triển, không phán xét
Phản hồi không phải để “kết tội”, mà để mở ra con đường phát triển. Khi nhân viên hiểu rằng phản hồi là cơ hội để học và tiến bộ, họ sẽ đón nhận nó một cách chủ động.
Vai trò của lãnh đạo trong văn hóa phản hồi
Một đội sales sẽ phản ánh cách mà quản lý của họ phản hồi. Nếu lãnh đạo chỉ trích, nhân viên cũng sẽ học cách đổ lỗi. Nếu lãnh đạo phản hồi tích cực, nhân viên sẽ học cách đối thoại thẳng thắn và cùng nhau tiến bộ.
Như Mentor Hoàn Phạmtừng chia sẻ trong các chương trình đào tạo của UHP: “Phản hồi không chỉ là kỹ năng giao tiếp – đó là cách nuôi dưỡng văn hóa hiệu suất và tinh thần trách nhiệm trong đội ngũ.”
Kết luận: Phản hồi có thể là bệ phóng, cũng có thể là rào cản
Phản hồi không đúng cách sẽ phá hủy hiệu suất. Nhưng khi được xây dựng như một văn hóa nội bộ, phản hồi sẽ giúp đội sales tự soi chiếu, tự chịu trách nhiệm và chủ động phát triển.
Tại UHP Mentoring & Training, chúng tôi giúp doanh nghiệp thiết kế văn hóa phản hồi tích cực và minh bạch, biến nó thành công cụ chiến lược để nâng hiệu suất và gắn kết đội ngũ.
Doanh nghiệp của bạn đang phản hồi để nhân viên trưởng thành – hay đang vô tình tạo áp lực khiến họ thụt lùi?
